انواع مرکب بر اساس پروسه ی چاپ

مرکب های افست لیتوگرافی

مرکب های افست (لیتوگرافی) یکی از انواع مرکب ها برای چاپ روی سطوح صاف فرموله میشوند، از روی لوحه های چاپی که نه سطوح تصویری برآمده و نه گود دارند. افست (لیتوگرافی) تنها فرآیند چاپی است که در آن مواد شیمیایی و دارویی نقش اصلی را ایفا میکند.

در سیستم های افست، مرکب باید از زینک بر روی لاستیک سیلندر (بلانکت) و سپس بر روی کاغذ منتقل گردد. در طی این انتقال؛ ضخامت آن کاهش مییابد بنابراین مرکب باید از قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار باشد.

این قدرت رنگ دهی توسط رنگدانه Pigmentتأمین میشود، پس هرچه مقدار رنگدانه داخل مرکب بیشتر باشد، قدرت رنگ دهی لایه نهایی مرکب که بر روی کاغذ منتقل میشود بیشتر است و نیز باید دارای خاصیت سیال باشد بنابراین باید مقداری مایع سیال در مرکب موجود باشد تا رنگدانه ها در آن حرکت کنند.

این مایع باید از مواد روغنی جلا دار باشد و هیچ یک از اجزای مرکب (رنگدانه و یا سیال) نباید با محلول حوضچه مخلوط شوند. این یکی از مهمترین ویژگی های مرکب افست است. این خاصیت سبب میشود هنگامی که مرکب بر روی زینک منتقل میگردد به نواحی چاپ شوندهی خشک بچسبد و به نواحی چاپ نشونده نفوذ نکند.

مرکب چاپ افست باید از غلظت بالای رنگینی برخوردار باشد و نباید با آب مخلوط شود. افزایش دمای محیط و نیز هم زدن مرکب در اثر چرخش نوردهای ماشین چاپ افست غلظت مرکب را کاهش میدهد.

هرچه خاصیت چسبندگی مرکب بیشتر باشد، دارای مقاومت بالای تقسیم شدن است و تقسیم آن توسط نوردها مشکل تراست. مرکب های چاپ افست را مرکب خمیری نیز مینامند.
افزایش دما باعث کاهش غلظت و چسبندگی میشود، اما هم زدن غلظت را کاهش و چسبندگی را افزایش میدهد.

در چاپ، چهار رنگ مرکب مورد استفاده قرار میگیرد (زرد، قرمز، آبی، سیاه) برای انتقال صحیح رنگ ها در چاپتر روی تر باید اولین مرکب دارای بالاترین چسبندگی و آخرین دارای کمترین چسبندگی باشد. مرکب ساز باید از نوبت چاپ هر رنگ آگاهی داشته باشد تا بتواند میزان چسبندگی آنها را درجه بندی کند یا بهترین بازدهی و کیفیت انتقال رنگها به دست آید.

مرکب هنگامیکه در ماشین چاپ است خیس است و وقتی منتقل و چاپ شد باید به صورت لایه ای نازک خشک باشد. مرکب زمانی که چاپ و کاغذ بر رویهم انباشته شد باید به صورت نیمه جامد باشد تا به پشت صفحه بعدی منتقل نشود. اگر این حالت رخ دهد به آن پشت زدن Set offمیگویند.

مرکب های لترپرس

مرکب های لترپرس یکی دیگر از انواع مرکب ها برای چاپ از روی سطوح برجسته از قبیل گراورها و الکتروتایپ ها طراحی شده اند. این مرکبها به طور معمول چسبندگی و ویسکوزیته معتدلی دارند. چاپخانه ها با مرکب های لترپرس که با اکسیداسیون خشک میشوند آشنایی بیشتری دارند. این مرکب ها به شکل خمیر هستند و بیشتر شامل رنگدانه ها و ذرات خشک کن که در حامل روغنی میباشند.

همچنین ممکن است شامل رزین ها و ترکیبات گوناگونی باشند تا ویژگی هایی از قبیل براقی، مقاومت، تغییر شکل دهی و ساییدگی و… به آنها بدهد.

مرکب های لترپرسی وجود دارد که با جذب و نفوذ خشک میشود مثل مرکب های چاپ روزنامه و یا با تبخیر خشک میشود مانند مرکب های گرمکن Heat-Setو یا به وسیله ته نشینی خشک میشود مثل مرکب های Moisture-Se در چاپ برجسته انتقال اطلاعات بر روی سطح چاپی توسط سطح برجسته روی فرم انجام میگیرد.

سطحی که چاپ توسط آن صورت میگیرد نسبت به سطح غیر چاپی برجسته تر است. در این نوع از چاپ برجسته که فرم چاپی دوار و کاغذ نیز به دور سیلندر قرارگرفته لایه های از مرکب باضخامت ثابت به روی فرم انتقال داده میشود، سپس با تماس و فشار فرم به روی کاغذ یا سطح چاپی، بخشی از مرکب به روی آن انتقال داده میشود و چاپ صورت می گیرد.

مرکبهای لترست

برای مرکب های لترست محدودیت رنگدانه به خاطر پیشگیری از پخش شدن در مقابل محلول رطوبت زنی وجود ندارد، زیرا لترست به مکانیسم رطوبت زنی نیاز ندارد. هر نوع رنگدانه ای که برای لترپرس به کار میرود، برای لترست هم میتوان استفاده کرد.

مرکب های لترست قویتر از مرکب های لترپرس هستند ولی به قوت مرکب های متداول افست نیستند.

مرکب های گراور

مرکب های گراور که یکی از مهم ترین انواع مرکب ها هستند، مرکب های سیال سریع خشک شونده Quick-setمی باشند که باید غلظت و ویسکوزیته کافی داشته باشند تا از درون حفره های حکاکی شده در سیلندر یا لوحه (زینک) رد شوند و آنها را کور نکنند. این مرکب ها به طورکلی با تبخیر حلال داخل مرکب با استفاده یا بدون استفاده از حرارت خشک میشوند.

این مرکب ها باید عاری از ذرات سختی باشند که قادرند سیلندر یا زینک را بخراشند. حلال های بسیار متنوعی در مرکب گراور استفاده میشود که بستگی به زیر لایه حامل آن دارد. این مرکب ها فرارند و اگر به طور صحیح نگهداری نشوند سبب آتش سوزی می گردند.

در ماشین های چاپ نشریات از اصلاح حلال استفاده میشود تا آلودگی های ناشی از تبخیر حلال ها را محو نماید. مرکب های آب پایه ای ساخته شده اند تا هم خطر آتش سوزی و هم آلودگی حلال را از بین ببرد.

مرکب های فلکسو گرافی

فلکسو گرافی، روشی از چاپ روتاری (دوار) لترپرس است که لوحه های لاستیکی قابل انعطاف و مرکب های سیال سریع خشک شونده را مورداستفاده قرار می دهند. مرکب های فلکسو  تقریبًا در هر نوع سطحی در چاپ، از کفپوش و کاغذ درواری گرفته تا سلفون و ورقه های نازک پلاستیکی گوناگون، فویل های فلزی و… استفاده میشود.

مرکب هایی که در روش فلسکوگرافی یا چاپ گود به کاربرد میروند حالت مایع دارند و به همین جهت اغلب مرکب مایع نیز نامیده میشوند. مرکب های فلکسو شامل رنگدانه ها، جوهرهای حل شدنی، همراه با سیال حامل برنده مواد مرکب میباشند.

مرکب های فلکسو یا الکل پایه ای یا آب پایه ای هستند. مرکب های الکل پایه متداول ترند و به وسیله تبخیر خشک میشوند. مرکب های آب پایه کم هزینه ترند و به وسیله تبخیر و یا جذب خشک میشوند.

مرکب های چاپ اسکرین

مرکب های چاپ اسکرین اغلب از نوع روغن های خشک شونده هستند، گرچه از دیگر انواع مرکب ها هم میتوان استفاده کرد. این مرکب ها غلظت رنگی غلیظی دارند، در هر رنگی ساخته میشوند و در آنها از سیال حامل مناسبی برای موادی که چاپ میشود استفاده می گردد.

تمام مرکب ها باید غلیظ و روغنی باشند تا واضح و همواره با مقاومت کم چاپ کنند. ویسکوزیته مرکب چاپ سیلک متوسط میباشد، یعنی حالت آن خمیری بین مرکب های فلکسو و لیتوگرافی یا لترپرس است.

مرکب های بدون حلال و انواع آن

دو سیستم مرکب جدید توسعه یافته اند تا آلودگی هوا را از روی مرکب حذف نمایند:

مرکب های کاتالیتیک: این مرکبها برای چاپ وب کاربرد دارند، شامل دو مایع پلیمر مانند ملامین Melamineو فرمالدی ید formaldehyde میباشند که اتصال سراسری جامدی در حضور یک اسید تشکیل می دهند. نوعی جوهر نمک با مخلوط ترکیب می شود تا از به هم پیوسته شدن آنها روی ماشین چاپ و در حرارت های معمولی جلوگیری نماید.

هنگامی که کاغذ وب به درون خشک کن میرود، جوهر نمک، تجزیه میشود و اتصال سراسری پایمرها به شکل رزین خشک، جامد و ترموست درمی آید. این مرکب ها و سیستم های هیبرید شامل مقادیر کمی از حلال غیرفعال می باشند؛ که درافست وب و در فضاهایی که تنظیم کیفیت هوا به سختی انجام می گیرد، استفاده می شوند.

مرکبهای یووی: با توجه به آلودگی محیط زیست و زیان بار بودن حلال های شیمیایی که در فرمولاسیون مرکب چاپ استفاده میشود؛ یکی از راه حل ها برای کاهش انتشار مواد شیمایی در محیط، استفاده از مرکب های یووی UVمی باشد.

مرکب های یووی در حالت عادی خشک نمی شود؛ و فقط با تابش نور ماوراءبنفش Ultra violet خشک می شود؛ و حلالی را در محیط منتشر نمی کند. و زیانی برای چاپچی ندارد.

مرکب‌های بسیار براق:این دسته از مرکب ها دارای مقداری وارنیش اضافی هستند که وقتی خشک می‌شوند ظاهراً به آن‌ها براقی می‌دهند. به منظور نتیجه گیری بهتر، باید از کاغذهای روکش دار مخصوصی برای مرکب‌های براق استفاده شود.