ایده تولید کاغذ از درخت اکالیپتوس درحالی در ایران آغاز شده که به‌عنوان یک اقدام موثر در توقف و کاهش واردات کاغذ در برخی کشورها موفق بوده است.
سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): تولید کاغذ چاپ و تحریر یکی از دغدغه‌های جدی فعالان حوزه چاپ و نشر در کشور است، با توجه به استراتژیک بودن این کالا و وارداتی بودن بخش عمده کاغذ چاپ و تحریر، خودکفایی در تولید همواره ازجمله دغدغه متولیان بوده است. طبق گفته‌های محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کل نیاز کشور به کاغذ در همه حوزه‌ها از چاپ و نشر تا بسته‌بندی و تبلیغات حدود ۲۷۰ هزار تن به صورت سالیانه است، اما کاغذ مورد نیاز نشر و کتاب‌های درسی نیز ۱۳۰ هزار تن است.
در این زمینه شرکت «سروستان سپاهان» به تازگی با ورود به عرصه تولید کاغذ از درخت اکالیپتوس، این مسئله را به شکل جدی در استان هرمزگان دنبال کرده، با توجه به اینکه هرمزگان اقلیمی مناسب برای کشت درخت اکالیپتوس دارد، می‌توان با تکیه بر کشت گسترده آن، علاوه بر تامین نیاز داخل، به حوزه صادرات در حوزه کاغذ چاپ و تحریر وارد شد.
طبق تحقیقات و کارشناسی‌های انجام شده در مرحله اول و طی یک دوره پنج‌ساله، بعد از پنج سال که مزارع اکالیپتوس به وضعیت برداشت رسیدند با استفاده از مواد اولیه خودمان خمیر کاغذ را تولید کرد. درخت اکالیپتوس در زمین‌های ناهموار، شنزار، تپه و… قابل کشت است.
کارشناسان بر این باورند با اجرای این طرح می‌توانیم خمیر کاغذ تولید کنیم نیاز و وابستگی خود را به واردات کاهش دهیم، اصغر تجدد، مدیرعامل شرکت سروستان سپاهان در گفت‌وگو با ایبنا با اشاره به بیش از ۵۰ سال فعالیت در حوزه تولید و واردات کاغذ، عنوان کرد: طی این سال‌ها در سفر به کشورهای مختلف، مطالعه و تحقیق و کسب تجربه‌های مختلف به فکر تولید کاغذ سفید از درخت اکالیپتوس افتادم، زیرا کشورهایی که جنگل و بارندگی زیاد دارند، تولیدکننده کاغذ از این درخت هستند.
ظرفیت‌های دیده نشده
وی با اشاره به ظرفیت‌های بسیار خوب ایران در تولید کاغذ سفید، ادامه داد: در کشور ما بارندگی به وفور نیست و کشوری نیمه‌خشک هستیم اما با کشت درخت اکالیپتوس در کنار دریا از خرمشهر و ایرانشهر تا نقاط دیگر جنوب از نظر تولید کاغذ خودکفا شویم.
تجدد با بیان اینکه امروزه در دنیا کاغذ به کشت و صنعت کاغذ مثل تولید چغندر تبدیل شده است، افزود: کشورهایی چون شیلی و پرتغال تا سال‌ها پیش واردکننده کاغذ بودند اما امروزه علاوه بر خودکفایی در تولید داخلی، از صادرکننده‌های بزرگ کاغذ هستند و ما نیز می‌توانیم در این حوزه فعال شویم.
وی با اشاره به ویژگی‌های تولید کاغذ از درخت اکالیپتوس، گفت: این درخت سریع‌الرشد است و هر پنج سال قابل برداشت است و هر پنج‌سال حدود ۱۶ متر بالا می‌رود، چوب آن سفید است، ۵۰ درصد آب مورد نیاز خود را از رطوبت هوا جذب می‌کند و کشت آن در کنار دریا می‌تواند؛ ازجمله مزایای تولید آن برای کشور باشد.
تجدد از شروع پروژه کشت و تولید درخت اکالیپتوس، عنوان کرد: حدود یک هزار هکتار زمین در استان هرمزگان برای کشت این درخت انتخاب کردیم و به صورت آزمایشی تعدادی درخت کاشتیم، همچنین در حال تولید بذر و نهال آن برای استفاده سایر استان‌های حاصلخیز هستیم.
وی با بیان اینکه امسال حدود ۲ میلیون بذر درخت اکالیپتوس تولید کرده‌ایم، گفت: می‌خواهیم این بذرها را رایگان در اختیار کشاورزان و مردم قرار دهیم تا یک زنجیره تولید از مزارع تا در منازل در استان هرمزگان ایجاد شود، با این اقدام واردکنندگی ایران در زمینه واردات کاغذ تحریر به شکل محسوسی کاهش پیدا خواهد کرد. در این زمینه با کشاورزان تفاهم‌نامه‌ای نوشتیم که نهال رایگان به آن‌ها بدهیم و چوب درخت را به قیمت روز از آن‌ها خریداری کنیم، این کار برای کشاورزان بسیار سودآور است چون چهاربرابر گندم و دو برابر برنج سود دارد.
تجدد با اشاره به تعامل با سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی درباره کارهای مطالعاتی و پژوهشی این طرح، عنوان کرد: با توجه به اقدامات انجام شده پیش‌بینی می‌شود طی ۱۰ سال آینده به کمک مجموعه‌های مختلف، علاوه بر خودکفایی در حوزه تولید کاغذ سفید، در زمینه صادرات خمیر کاغذ می‌توانیم حدود ۵ میلیون تن نیز صادرکننده آن باشیم.
وی با بیان اینکه کار از استان هرمزگان آغاز شده و قرار است در سایر استان‌ها نیز توسعه پیدا کند، گفت: علاوه بر این در استان‌های بوشهر و خوزستان نیز این کار آغاز شده که البته بیشتر برای تولید نئوپان و ام‌دی‌اف استفاده می‌شود اما پروژه ما برای تولید خمیر کاغذ سفید است.
به‌گفته وی، کارخانه‌ای در شهرک صنعتی گمبرون بندرعباس درحال ایجاد است، در تلاشیم ابتدا با خمیر وارداتی و پس از آن با خمیر درخت اکالیپتوس، در حوزه تولید کاغذ فعال شویم، حوزه‌ای که ارزش افزوده زیادی به همراه دارد.
تجدد با بیان اینکه از اسفندماه سال گذشته تعدادی از نهال‌ها را کاشته‌ایم، گفت: طی پنج‌ماه اخیر این درخت حدود یک‌متر و نیم رشد کرده، نکته جالب این است وقتی که درخت را قطع می‌کنند، همان کُنده درخت دوباره جوش می‌زند و بالا می‌آید و یک درخت به پنج درخت تبدیل می‌شود و نیازی به کشت نهال ندارد.
لزوم تامین تجهیزات
وی با بیان اینکه امروزه با تکیه بر تجربه دیگران جلو می‌رویم، افزود: کاغذ ازجمله کالاهایی است که مقام معظم رهبری تاکید ویژه‌ای مبنی بر خودکفایی آن دارند، خصوصاً در شرایط تحریم اما برای نیل به این مقصود به کمک و همیاری دولت نیاز داریم. در سال‌های گذشته کشورهای اسکاندیناوی در تولید کاغذ حرف اول را می‌زدند اما به مرور کشورهایی مثل اندونزی، برزیل و مالزی و شیلی پا به عرصه گذاشته‌اند و دیگر نیازی نیست از جنگل‌هایشان کاغذ تولید کنند.
تجدد با اشاره به لزوم آماده‌سازی تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز تولید خمیر، گفت: به تجهیزات و ماشین‌هایی نیاز داریم تا چوب به خمیر کاغذ تبدیل شود، مدتی قبل به فنلاند سفر داشتم و از یک کارخانه بزرگ کاغذسازی بازدید کردم، این مجموعه اکنون درحال فروش دستگاه‌های کارخانه است؛ زیرا موضوع انرژی امروزه به یک دغدغه جدی تبدیل شده و مجموعه‌ها اغلب یا در حال تعطیلی یا جابه‌جایی به کشورهای دیگر هستند.
وی افزود: این کارخانه یک دستگاه کاغذسازی به ارزش ۲۵ میلیون یورو دارد که ۶۰ کانتینر لوازم یدکی نو به ارزش حدود ۱۰۰ میلیون یورو دارد. می‌توانیم این دستگاه را به کشور وارد کنیم؛ درحالی که قیمت دستگاه نو حدود ۳۵۰ میلیون یورو است. اگر دولت برای تخصیص ارز به ما کمک کند این دستگاه می‌تواند روزانه حدود ۱۲۰۰ تن و سالانه ۲۵۰ هزار تن کاغذ تولید کند.
تجدد با بیان اینکه بهتر است قبل از اینکه ترک‌ها و هندی‌ها دست بکار شوند، ماشین را خریداری کنیم، گفت: همچنین الان دو دستگاه خمیرسازی در ایران داریم که ۲۵ سال قبل به کشور وارد شدند و در کارخانه کاغذسازی غرب و یکی درکارخانه کاغذسازی میانه مستقر هستند، اما از روز نخست تولید نداشتند، می‌توانیم این دو دستگاه را هم خریداری کنیم تا ظرفیت کشور ارتقا پیدا کند.
به‌گفته وی، اگر این کار انجام شود پوشش درخت جنوب کشور شبیه استرالیا خواهد شد، خوشبختانه استانداری هرمزگان هم حمایت خوبی از این طرح انجام داده است و طی یکسال اخیر کشاورزان زیاد دیگری به این چرخه وارد شده‌اند، فضایی به وسعت ۱۶۰۰ کیلومتر لب دریای جنوب ظرفیت خوبی برای این طرح دارد و می‌توانیم در حوزه کاغذ چاپ و تحریر و کپی خودکفا شویم.