در حالی که تنها چهار روز از فعالیت بازار کاغذ در سال جدید می‌گذرد، قیمتها در بازار بیداد می‌کند؛ به‌طوری که فروشندگان نیز شوکه شده‌اند، اما دلایل افزایش قیمت‌های یک‌شبه در ظهیرالاسلام چیست؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در حالی که هنوز بازار در سال جاری فعالیت رسمی خود را تمام و کمال آغاز نکرده است، بازار کاغذ و مقوای تهران درگیر التهابات جدی است. قیمتها در بازار از همان روز نخست فعالیت یعنی 14 فروردین با افزایش همراه بوده است تا جایی که کاغذ چاپ و تحریر 70گرمی، حالا به بندی 810 هزار تومان رسیده است؛ یعنی بالاترین قیمت در 10 سال گذشته.
با این حال ظهیرالاسلامی که معمولاً کمتر شاهد خرید و فروش در ماه‌های ابتدایی سال است، حالا شاهد جنب‌وجوش شده است، بارهایی که یا سوار نیسان می‌شوند یا بر گاری‌ها جابه‌جا می‌شوند، این یعنی تقاضا در بازار افزایش یافته است.
خبرنگار تسنیم برای بررسی علت این گرانی‌ها سری به بازار ظهیرالاسلام زده است؛ بازاری که این روزها به‌خلاف اغلب روزهای سال خبری از رکود نیست و تقاضا افزایش قابل‌توجهی یافته است.
17 روز از سال جدید می‌گذرد و تازه چند روزی است که تعطیلات نوروز به پایان رسیده است و بازار روزهای آغازین فعالیت خود را می‌گذراند. در حالی که بازارهای دیگر آرامش نسبی پس از شب عید را سپری می‌کنند، اینجا ظهیرالاسلام بازار کاغذ و مقوای تهران التهاب، تشویش و سردرگمی را تجربه می‌کند؛ بازاری که چند سالی است گرفتار رکود است و البته رنگ ثبات در قیمتها را نیز کمتر به خود دیده است.
اما چرا قیمتها آن هم درست در نخستین روز بازگشایی بازار با افزایش قابل‌توجهی همراه بوده‌اند؟ چه اتفاقی افتاده که کاغذ تحریر از بندی 710 تا 730 هزار تومان در روزهای آخر اسفند، به بندی 800 هزار تومان رسیده است؟ به‌جز تحریر چه کاغذهای دیگری دچار افزایش قیمت شده‌اند؟
افزایش قیمت از 15 تا 45 درصد در بازار کاغذ
مهرداد میرزاحسینی، فروشنده کاغذ در بازار ظهیرالاسلام است که سال‌هاست در عرصه فروش کاغذ تحریر، a4، مقوای پشت‌طوسی و... فعالیت دارد. او در گفت‌وگو با تسنیم، بیشترین افزایش را متوجه کاغذ a4 با 45 درصد افزایش می‌داند و می‌گوید: در عرصه تحریر نیز 15 درصد نسبت به روزهای پایان سال افزایش قیمت داشتیم.
وی ادامه می‌دهد: از همان روز آغاز فعالیت بازار، به‌دلیل باز شدن مدارس و افزایش مصرف کاغذ و تولید دفاتر تحریر،کاغذ افزایش قیمت یافت. اما نمی‌توان گفت که رکود برطرف شده و تقاضا افزایش جدی داشته است.
میرزاحسینی می‌گوید: همزمان با افزایش قیمت نفت به‌دنبال جنگ اوکراین، چین و اندونزی 200 دلار روی هر تُن کاغذ افزایش قیمت دادند، اما چون بازار ما رکود داشت این افزایش قیمت تأثیر نگذشت، حالا اما اوضاع تغییر کرده است و با رجوع مدارس و تولیدکنندگان نوشت‌افزار و البته ناشران به بازار تقاضا افزایش یافته و کالا هم گران شده است.
5 تا 20 درصد قیمتها حباب است
وی 20 درصد قیمت فعلی کاغذ a4 و پنج درصد قیمت فعلی کاغذ تحریر را حباب می‌داند و می‌گوید: کاغذهای فعلی همان کاغذهای موجود در بازار هستند که گران شده‌اند و کاغذ جدیدی وارد بازار نشده است، اما تاجر نمی‌تواند ارزان‌تر بفروشد و بعد برود گران‌تر بخرد، سرمایه‌اش کاهش می‌یابد.
گران‌شدن سوخت، کاغذ را در کشور مبدأ گران کرد
قدبیگی، کارشناس بازار کاغذ اما افزایش قیمت‌های یک‌شبه را تنها به افزایش قیمت در کشورهای مبدأ مرتبط می‌داند و می‌گوید: قیمت کاغذ به‌دلیل افزایش قیمت در مبدأ افزایش چشمگیر داشته است. به‌دلیل افزایش قیمت سوخت و انرژی در کشورهای اندونزی، چین و اروپایی و افزایش قیمت مواد اولیه، قیمت کاغذ در مبدأ گران شده است در نتیجه تاجران داخلی نیز کاغذ خود را گران کرده‌اند، این چندان ربطی به افزایش تقاضا ندارد.
افزایش قیمت جهانی کاغذ و به‌دنبال آن افزایش قیمت در بازارهای داخلی پدیده تازه‌ای در بازار ظهیرالاسلام به‌شمار نمی‌رود، در سال‌های گذشته که وابستگی جدی به واردات داشته‌ایم، این موضوع بارها این بازار را آشفته و سردرگم کرده است، اما هر بار تاجران به این بهانه افزایش‌های پی‌درپی قیمت کاغذ را نیز رقم زده‌اند.
بازگشایی مدارس کاغذ a4 را گران کرد
بهروز جهانگیری، فروشنده و واردکننده کاغذ تحریر، نیز با تأیید سخنان قدبیگی مبنی بر گران شدن کاغذ در چین و اندونزی، رجوع ناشران به بازار تحریر را یکی دیگر از دلایل گرانی برمی‌شمارد و می‌گوید: این روزها بازگشایی مدارس، نزدیک شدن به برپایی نمایشگاه کتاب تهران و رجوع ناشران به بازار برای تأمین کاغذ تحریر نیز خود به افزایش قیمتها دامن زده است، از سوی دیگر، بعد از 15 روز تعطیلی بازار تازه فعالیت خود را آغاز کرده است و خب، طبیعی است که بازار دچار التهاب و هیجان نیز باشد.
مشخص‌نبودن تکلیف ارز گمرکی علت اصلی افزایش قیمت در بازار است
وی مشکلات دیگر از جمله مشخص نبودن تکلیف ارز گمرکی را علت دیگر افزایش قیمت در بازار می‌داند و معتقد است قیمت‌های فعلی گران نیست و تاجری که کاغذ را با نرخ 1250 دلار خریداری کرده است نمی‌تواند پایین‌تر از قیمت فعلی به فروش برساند.
جهانگیری در پاسخ به این پرسش که افزایش قیمت در بازار مبدأ متعلق به چند ماه پیش است و چرا حالا کاغذ گران شده است، ادامه می‌دهد: حالا بار جدید وارد بازار شده است.
انتقاد از عدم‌ورود تعزیرات به بازار کاغذ
پس از گفت‌وگو با چند نفر از فروشندگان این بازار به‌سراغ احمد شریفان، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا می‌رویم. شریفان که در ماه‌های گذشته و به‌طور مشخص از ابتدای فعالیتش در سمت نائب‌رئیس و حالا ریاست اتحادیه بارها خواستار ورود نهادهای نظارتی و تعزیرات به بازار شده بود، این‌بار نیز از عدم ورود نهادهای نظارتی مانند تعزیرات به بازار کاغذ برای کنترل قیمتها شکایت دارد.
وی می‌گوید: کسبه این بازار باز هم بدون هیچ هماهنگی کاغذ را گران کرده‌اند و به‌نظرم این تنها اختصاص به بازار کاغذ ندارد در سایر بازارها نیز ما گرانی‌های یک‌شبه را شاهد هستیم.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان کاغذ و مقوا با اشاره به افزایش قیمت کاغذ a4 می‌گوید: هر بسته کاغذ a4 قبل از عید و پس از چند دوره افزایش به 67 تا 70 هزار تومان رسیده بود، حالا چگونه و چرا بعد از 15 روز تعطیلی که هیچ باری هم به کشور و به بازار وارد نشده است باید به 100 هزار تومان برسد؟
شریفان بار دیگر خواستار ورود دولت و نهادهای نظارتی به بازار کاغذ می‌شود و ادامه می‌دهد: هر کس در این بازار به‌میل خود نرخ می‌دهد، بدون اینکه قانون و استدلالی وجود داشته باشد. دلار افزایش می‌یابد کاغذ گران می‌شود، دلار کاهش پیدا می‌کند باز کاغذ گران می‌شود.
کاغذ جدیدی به بازار وارد نشده است
وی افزایش قیمت جهانی را متعلق به چند ماه پیش می‌داند و می‌گوید: بار تازه‌ای در این 15 روز به کشور وارد نشده است که بخواهیم بگوییم قیمت کاغذ افزایش یافته است، کاغذ موجود در بازار همان کاغذ 6 ماه پیش است.
اتحادیه اختیاری ندارد
شریفان در پاسخ به اینکه اتحادیه چرا در کنترل اوضاع نقشی ایفا نمی‌کند، می‌گوید: اتحادیه اختیاری ندارد، تعزیرات، بازرسی، وزارت ارشاد، ارگان‌های ذی‌ربط و... در این میان نقش دارند. دولت اگر به اتحادیه اختیار کنترل بدهد، ما واردکننده و فروشنده گران‌فروش را مؤاخذه می‌کنیم، اما حالا ما 14 فروردین سر کار آمده‌ایم و می‌بینیم تاجران گفته‌اند،؛ "مدارس باز شده است باید 15 هزار تومان روی قیمت کاغذ a4 بگذاریم."
وی درباره افزایش تقاضا نیز می‌گوید: متأسفانه این روزها با وجود افزایش قیمت تقاضا نیز افزایش یافته است، ماه‌ها قیمتها در بازار در تعادل به‌سر می‌برد و کسی متقاضی کاغذ نبود، حالا که یک‌شبه گران شده است متقاضی نیز افزایش یافته است.
شریفان همچنین خواستار نشست تعزیرات و اتحادیه فروشندگان کاغذ شد تا بتوان به بررسی موضوع گرانی این روزهای بازار کاغذ پرداخت؛ چرا که به‌باور او در این 15 روز نه کالایی وار بازار شده است و نه اتفاقی در بازارهای جهانی رخ داده است، تجار باید مشخص کنند بر چه مبنایی کالای خود را گران کرده‌اند.
اما راه‌حل کنترل قیمتها در بازار تنها ورود نهادهای نظارتی است یا می‌توان از روش‌های دیگری نیز بهره برد؟
میرزاحسینی در این زمینه به تسنیم می‌گوید: ورود نهادهای نظارتی مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باید در منشأ کار یعنی وزارت صمت تغییراتی ایجاد شود، باید ارز در اختیار واردکنندگان قدیمی و دارای اعتبار قرار گیرد تا نسبت به بهبود وضعیت بازار امیدوار بود. از سوی دیگر اگر عرضه زیاد شود می‌توان قیمتها را کاهش داد تا زمانی که عرضه اندک باشد و تقاضا زیاد ما شاهد گرانی خواهیم بود.
در سال‌های گذشته و به‌طور مشخص از سال 97 که کاغذ در فهرست کالاهای اساسی قرار گرفت، فساد در عرصه واردات کاغذ رو به فزونی رفت، ارزهایی که به نام‌های جعلی اختصاص پیدا کرد و سرنوشتشان معلوم نشد، کاغذهایی که با ارز دولتی وارد شد ولی سر از انبارهای احتکار درآورد و ارزهایی که به نام کاغذ بود و به کام سودجویان بازارهای دیگر که نمونه مشابه آن در پرونده اخیر واردات لوازم خانگی با 40 میلیون دلار ارز دولتی کاغذ قابل مشاهده است.
اما مهم این است که میلیاردها دلاری که صرف واردات کاغذ شد نه‌تنها مشکلی از بازار کاغذ و مصرف‌کنندگانش حل نکرد؛ بلکه اگر تنها بخشی از آن صرف تولید در داخل شده بود، امروز به خودکفایی رسیده بودیم؛ موضوعی که رهبر انقلاب از سال‌ها پیش بارها نسبت به آن تذکر داده بودند و حالا در دولت فعلی امیدی برای رسیدن به آن ایجاد شده است.