رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ می‌گوید در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۰ هزار تن از ظرفیت ۱۵۰ هزار تنی، کاغذ چاپ و تحریر تولید شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رهبر انقلاب در بازدیدی که از نمایشگاه کتاب طی سال‌های 91 تا 93 داشتند، بارها بر لزوم تولید داخلی کاغذ و رفع موانع موجود پیش پای تولید تأکید کردند. پس از این توجه معظم‌له درهای کارخانه‌هایی که سال‌ها خاک می‌خوردند، باز شد و بخش خصوصی و دولتی توجه به تولید تحریر را که نیاز اصلی کشور و نقطه اتصال ما به واردات بود، در برنامه خود قرار دادند. اما دیری نپایید که چرخ تولید تحریر از کار افتاد و خط تولید‌ها محصولی جایگزین بیرون دادند. در مقابل دولت تمام توجه خود را به واردات معطوف کرد تا جایی که میلیاردها دلار آن هم در سال‌هایی که ارز دُرّ نایابی بود که گاهی دارو نیز از آن بی‌بهره بود، صرف واردات کاغذ شد وارداتی که در موارد بسیاری به سرمنزل مقصود نرسید و در جیب نام‌هایی رفت که وجود خارجی نداشتند.
تولیدکنندگان کاغذ در نیمه دوم دهه 90 دلشان خون بود؛ زیرا تولید کاغذ تحریر که در سال‌های پایانی دهه 80 با تأسیس بزرگترین کارخانه تولیدی در خارومیانه تازه داشت جان می‌گرفت، حالا بعد از گذشت 10 سال به صفر رسیده و نه بخش خصوصی و نه بخش دولتی حاضر به سرمایه‌گذاری در آن نبودند،
در سال پایانی دولت دوازدهم، مسئولان فرهنگی برای تأمین کاغذ مورد نیاز چاپ و نشر کایه چه کنم به دست گرفته و باز هم مطالبه ارزری برای واردات داشتند، در حالیکه اگر در تمامی این سال‌ها یک چندم این ارز‌ها صرف تولید داخل شده بود، خط تولید‌های داخلی خاموش نمی‌شد و بخشی از نیاز بازار تامین می‌شد.
ایران سالانه 300 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه نیاز دارد، ظرفیت تولید اسمی 150 هزار تن در داخل کشور موجود است و از این ظرفیت سهم تولید در سال 99 صفر بوده است.
دولت سیزدهم در چنین وضعیتی در حوزه فرهنگ مهمترین اولویتش را بر حمایت از تولید داخل بنا نهاد، رئیس جمهور در همان روزهای آغاز دولت و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه پیشنهادی خود به مجلس تولید داخلی کاغذ را در دستور کار قرار دادند. قدم‌هایی برداشته شد و وعده‌هایی نیز برای سال آینده داده شد. اما وضعیت ما در حوزه تولید کاغذ در سالی که روزهای پایانی آن را سپری می‌کنیم، چگونه بوده است؟چه چشم‌اندازی می‌توان برای سال آینده ترسیم کرد؟ با کدام نقشه می‌توان از عزم جزم دولت برای سامان دادن تولید داخل بهره بیشتری برد؟ این‌ها پرسش‌هایی است که خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا مطرح کرده است. روغنی در این گفت‌وگو به ترسیم وضعیت فعلی کشور در تولید طبق آخرین آمارها پرداخته و از عدم مشورت وزاری صمت و ارشاد با تشکل‌های صنفی کاغذ نیز گلایه‌هایی می‌کند. این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: آقای روغنی برای شروع اجازه بدید وضعیت موجود ایران در حوزه تولید کاغذ چه کاغذ بسته بندی و چه کاغذ تحریر را ارزیابی کنیم، ما در حوزه تولید کاغذ در چه جایگاهی قرار داریم؟
وضعیت کاغذ بسته‌بندی در کشور شرایط بسیار خوبی دارد تا حدی که ما هم تولید خیلی خوبی در این زمینه داریم و هم صادرات بسیار مناسبی، تقریباً یک میلیون و 600 هزار تن تولید در این حوزه داریم؛ در حالی که 860 هزار تُن نیاز کشور است، پس باید روی به صادرات بیاوریم.
کاهش قابل توجه صادرات کاغذ بسته‌بندی در سال جاری
در 10 ماهه امسال حدود 80 هزار تُن صادرات داشتیم که رقم خوشحال‌کننده‌ای نیست، می‌تواند تا 500 هزار تن افزایش پیدا کند، چرا صادرات کم بوده؟ دلیلش تصمیمات خلق‌الساعه‌ای است که گرفته می‌شود و مانع ایجاد می‌کند.
رقابت با ترکیه در صادرات کاغذ بسته‌بندی به منطقه
در حوزه کاغذ بسته‌بندی توان ما در منطقه به گونه‌ای است که تنه به کشور ترکیه می‌زنیم، هم از نظر کیفیت هم میزان تولید، در مجموع شرایط خوبی در حوزه کاغذ بسته‌بندی داریم.
* تسنیم: در حوزه کاغذ بسته‌بندی هم نیاز به واردات مواد اولیه داریم؟
بله، یکی از موارد بسیار حیاتی کاغذ بسته‌بندی ورود مواد اولیه است، در سال 1400 تا دی ماه حدود 121 هزار تن واردات آخال داشتیم که تبدیل به ارزش افزوده بالایی به نام کاغذ بسته‌بندی شده است، ما 154 هزار تن هم خمیر وارد کردیم، در حوزه کاغذ بسته‌بندی شرایط کشور شرایط نرمالی است؛ ضمن اینکه می‌توانیم نیازهای کشور را به صورت 100 در صدی برطرف کنیم.
صادرکننده کاغذ بسته‌بندی به خاورمیانه و اروپا هستیم
پس در کاغذ بسته‌بندی هم با کیفیت بالا می‌توانیم تولید کنیم و هم می‌توانیم صادرات خوبی داشته باشیم، می‌توانیم در منطقه به عنوان تولیدکننده و صادرکننده به خاورمیانه و اروپا ایفای نقش کنیم.
* تسنیم: در حوزه کاغذ تحریر وضعیتمان قطعاً به خوبی بسته‌بندی نیست، اما در سال جاری وضعیت چگونه بوده است؟
در حوزه کاغذ چاپ و تحریر باید گفت که در دوران کرونا ما برخلاف کاغذ بسته‌بندی که با افزایش مصرف روبرو بودیم، با کاهش مصرف روبرو شده‌ایم. اگرچه روند مصرف رو به کاهش بوده، اما متاسفانه روند تولید نیز اصلا مناسب نبوده است. در یک‌سال گذشته نیز وضع تولید همانند گذشته رو به کاهش بوده است.
بر اساس آمارها، سقف نیاز کشور به کاغذ چاپ و تحریر 300 هزار تن است، ظرفیت تولید کشور تا 140 هزار تن سالیانه می‌رسد، اما در سال جاری تنها 20 هزار تن از این کاغذ تولید شده است.
به دلیل اینکه شرایط حمایتی تاکنون به نفع واردات بوده و تولید سهمی از این حمایت‌ها نداشته است، شرکت‌ها رغبتی به تولید تحریر نداشتند.
واردات بیش از 50 درصد نیاز کشور به کاغذ تحریر در سال جاری
* تسنیم: در حوزه کاغذ تحریر ما وابستگی شدیدی به واردات داریم، حجم واردات در سال جاری چقدر بوده است
به نظر من مصرف کاغذ تحریر در کشور بعد از کرونا از 300 هزار تن پایین آمده و به 230 تا 240 هزار تن رسیده است، تا دی ماه امسال واردات کاغذ تحریر به 150 هزارتن رسیده است، طبیعتاً بهمن و اسفند را هم در نظر بگیریم تا 180 هزار تن رسیده است، پس بیش از 50 درصد نیاز کشور از طریق واردات انجام شده و تولید شرایط خوبی نداشته است.
* تسنیم: یکی از خبرهای خوب در حوزه کاغذ تحریر عزم دولت برای ساماندهی این حوزه است، تاکنون اقدامات انجام شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بله، دولت سیزدهم به نظر می‌رسد عزمش را جزم کرده که بتواند شرایط بازار را عوض کند. رئیس جمهور تاکنون از چندین کاغذسازی بازدید کرده است، معاون اول جریان تولید کاغذ را دنبال می‌کند، اما وزارت ارشاد که پیگیر تولید کاغذ داخلی است، کمتر با سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا مشورت می‌کند، کمتر از ما استعلام می‌گیرد، سندیکا مورد مشورت وزرات صنعت بوده و هست. اما کاغذ تحریر در دولت دو متولی دارد، وزارت ارشاد و وزارت صمت.
چوب و کاغذ مازندران به عنوان بزرگترین کارخانه تولید کاغذ کشور قرار است 30 تا 40 درصد کاغذ چاپ و نشر کتاب‌های درسی را تامین کند.
* تسنیم: ما چندین کارخانه دیگر نیز در کشور داریم که قابلیت تولید تحریر دارند، چرا روی ظرفیت این کارخانه‌ها حساب باز نمی‌کنیم؟
شرکت‌های متعددی هستند که قابلیت تولید تحریر دارند، اما پیش نیازهایی دارند، نیاز به منابع مالی برای بازسازی و نوسازی دارند، این کارخانه‌ها طی سال‌های اخیر عمدتاً از مدار خارج شده‌اند، کاغذ پارس از این جمله است، از سوی دیگر سرمایه‌گذاری دولت و ستاد فرمان امام روی شرکت لوح سبز جنوب سال‌هاست که در حال انجام است، و در صورتی که به نتیجه برسیم می‌تواند نیاز کشور را به صورت صد در صدی برطرف کند.
بیشتر بخوانید : التهاب در بازار کاغذ در روزهای پایانی سال
کاغذ شوشتر نیاز به تأمین منابع مالی برای بازسازی و نوسازی دارد، بنابراین عمده این کارخانه‌ها در وضعیت فعلی روی به کاغذ بسته‌بندی آورده‌اند. شرکت تبریز قابلیت تولید تحریر دارد منتهی تا بسترسازی انجام نشود، تحریر تولید نمی‌کند.
لزوم اصلاح زیرساخت‌های قانونی در حوزه کاغذ
اصلاح زیرساخت‌های قانونی مثل اعمال 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده از تولید، بسترسازی دولت و سرمایه‌گذاری مجدد در تولید کاغذ چاپ و تحریر می‌تواند آینده خوشی را برای این صنعت رقم بزند.
در حوزه اصلاح قانون از طرف دولت هنوز اتفاقی نیفتاده است، مگر اینکه مجلس و قوه قضائیه و دولت به توافق برسند که این بخش از قانون اصلاح شود. در نوسازی در لایحه بودجه سال آینده چیزی دیده نشد.
* تسنیم: شما به عنوان صنف چه انتظاری از دولت در حوزه کاغذ دارید؟
ما به عنوان سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا نظرات و افکار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره کاغذ را از رسانه‌ها و یا اطرافیان وی متوجه شدیم، تاکنون جلسه‌ای تشکیل نشده است، انتظار ما این است حال که همتی برای سامان دادن به تولید داخلی کاغذ وجود دارد، حتما با حوزه صنفی نیز مشورت شود. چرا که کاغذ مسئله استراتژیک و مهمی برای جمهوری اسلامی به شمار می‌رود و دغدغه رهبر انقلاب نیز هست.
وقت نگاه حمایتی مصرف‌کننده از تولید داخلی است
کارخانه مازندران اگر بتواند در ظرفیت خود کار کند، قابلیت تولید 180 هزار تن کاغذ در سال را دارد که 90 هزار تن آن تحریر است. این شرکت در سال‌های نه چندان دور در این رنج تولید داشته و در اختیار بازار قرار می داد. اکنون وقت آن است که سایر دستگاه‌ها هم از این شرکت حمایت کرده و نیازهای آن را برطرف کنند، مصرف‌کننده نیز با نگاه حمایتی به تولید داخل بنگرد.